فرمول شیمیایی اسید دیسکلر و نحوه استفاده از اسید دیسکلر چگونه است؟ اسید دیسکلر دارای انواع اسید های مختلف به منظور تمیز کردن سطوح متنوع است. به همین دلیل، فرمول شیمیایی اسید دیسکلر بسته به نوع رسوبی که باید تمیز شود و سطح موردنظر می تواند متفاوت باشد. توجه داشته باشید درصد غلظت های اسید دیسکلر می تواند متفاوت باشد. علاوه بر این، ممکن است برای محافظت از سطوح مختلف از خوردگی در برابر مواد شیمیایی، مواد ضد خوردگی یا بازدارنده‌های خوردگی در فرمولاسیون اسید دیسکلر استفاده شود. مواد ضد خوردگی با ایجاد یک لایه محافظ بر روی سطوح فلزات از آسیب و خوردگی آنها در برابر اسید ها جلوگیری می کنند.
اگر بخواهیم فرمولاسیون اسید دیسکلر یا رسوب زدا را با انواع اسیدهای مختلف و درصد غلظت آن بیان کنیم عبارتند از:
- اسید کلریدریک (HCl): یکی از پرکاربردترین مواد در دیسکلر محسوب می شود و معمولاً با غلظت 10 تا 37 درصد محلول مورد استفاده قرار می گیرد. (برای حذف رسوبات کلسیم، منیزیم و سایر مواد معدنی)
- اسید سولفامیک (Sulfamic Acid): این اسید بعضی اوقات می تواند برای فرمول اسید دیسکلر استفاده شود و معمولاً در غلظت‌های ۵ تا ۱۰ درصد استفاده می‌شود.(برای حذف رسوبات کلسیم، منیزیم و سایر مواد معدنی)
- اسید سولفوریک (H₂SO₄): در ترکیبات برخی از اسید دیسکلرها مورد استفاده قرار می گیرد و معمولاً غلظت آن در درصدهای بین ۱۰ تا ۳۰ درصد در محصولات تجاری استفاده می شود. (به دلیل قوی بودن برای حذف رسوبات کلسیم، منیزیم و سایر مواد معدنی موثر است اما خورندگی زیادی دارد که اغلب با مواد بازدارنده های خوردگی همراه است.)
- اسید فسفریک (H₃PO₄): برای رسوب‌زدایی رقیق تر به‌کار می‌رود و غلظت آن معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ درصد است. (برای حذف رسوبات کلسیم، منیزیم و سایر مواد معدنی)
- اسید نیتریک (HNO₃): این اسید برای از بین بردن رسوبات اکسیدی فلزی مؤثر است و معمولاً با غلظت‌های ۵ تا ۳۰ درصد بکار می‌رود.
- اسید سیتریک (C₆H₈O₇): یک اسید ضعیف تر و طبیعی است که اغلب با غلظت ۵ تا ۱۰ درصد برای رسوب زدایی ملایم و در محیط‌های حساس به‌کار می‌رود.
- اسید اگزالیک (C₂H₂O₄): این اسید برای حذف رسوبات آهن (زنگ زدگی) مؤثر است و در غلظت های ۳ تا ۱۰ درصد استفاده می‌شود.
برای خرید اسید دیسکلر مناسب می توانید از طریق همین لینک اقدام کنید.
نکات مهم درباره مواد ضد خوردگی و فرمولاسیون در اسید دیسکلر:
- مواد ضد خوردگی با ایجاد لایه محافظ بر روی سطوح فلزی از تماس اسید های خورنده با فلز جلوگیری می کنند بنابراین برای اسیدهای خورنده بهتر است از مواد بازدارنده استفاده شود.
- با توجه به نوع فرمولاسیون و نوع اسید مورد استفاده که می تواند اسید کلریدریک یا اسید سولفوریک یا سولفامیک باشد غلظت آنها و میزان مواد بازدارنده‌های خوردگی متفاوت است.
- با توجه به نوع تجهیزات و جنس بکار رفته در آنها انتخاب دیسکلر می تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال برای صنایعی مانند صنعت پتروشیمی، انرژی و آب بیشتر در معرض اسید قرار دارند و نیاز به دقت بیشتری برای انتخاب اسید دیسکلر وجود دارد.
- استفاده از مواد ضد خوردگی در فرمولاسیون اسید دیسکلر می تواند به حفظ عمر تجهیزات و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری کمک کند.
عوامل موثر بر روی فرمول شیمیایی اسید دیسکلر
عواملی مهمی بر روی نوع فرمول شیمیایی اسید دیسکلر تاثیر می گذارند که عبارتند از:
- اینکه رسوبات مورد نظر چه چیز باشند از نوع کلسیم، منیزیم، یا آهن و … می تواند نیاز به فرمول و ترکیبات متفاوت داشته باشد.
- غلظت اسیدهایی مانند اسید سولفوریک، اسید سیتریک یا اسید کلریدریک باید بر اساس نوع و میزان رسوبات تنظیم شود.
- میزان pH محلول می‌تواند بر روی کارایی اسید دیسکلر تاثیر بگذارد و باید در محدوده مناسب نگه داشته شود.
- مواد ضد خورندگی و افزودنی به منظور بهبود عملکرد، کاهش خورندگی یا افزایش پایداری محصول است.
- دمای محلول نیز می‌تواند تاثیر زیادی بر سرعت واکنش‌ها و اثر بخشی اسید داشته باشد.
- میزان زمان تماس محلول با سطح مورد نظر باید متناسب با نوع رسوب باشد.
نحوه استفاده از اسید دیسکلر
نحوه استفاده از اسید دیسکلر چگونه است؟ مراحل استفاده از دیسکلر عبارتند از:
- آماده سازی محیط و تجهیزات
حتماً قبل از استفاده اسید دیسکلر، محیط و تجهیزات را ایمن کنید. بهتر است از تجهیزات عینک محافظ و ماسک استفاده کنید و از تهویه مناسب محیط اطمینان حاصل کنید.
- رقیق سازی مناسب
برخی اوقات شما باید رقیق سازی مناسب به منظور سطوح مختلف کاری انجام دهید. به عنوان مثال برای رسوبات سبک و استفاده در مواردی که تجهیزات حساس تری دارند. غلظت بهتر است بین ۱۰ تا ۱۵ درصد باشد. این غلظت معمولاً برای رسوب زدایی اولیه و محافظت از سطوح حساس استفاده می شود. اما برای رسوبات متوسط و استفاده در سیستم‌هایی که نیاز به تمیزکاری منظم دارند غلظت بین ۲۰ تا ۳۰ درصد پیشنهاد می شود. این غلظت برای پاکسازی های عمومی در تاسیسات گرمایشی، سرمایشی و لوله‌ها استفاده می شود. این در حالی است که غلظت برای رسوبات سخت و سنگین که معمولاً در تجهیزات صنعتی استفاده می‌شود باید بین ۳۵ تا ۳۷ درصد باشد.
- ریختن روی سطوح
محلول اسید دیسکلر را باید به آرامی به سطح رسوب‌دار یا داخل سیستم بریزید. پیشنهاد می شود تست قبل از استفاده داشته باشید. به این صورت که ابتدا یک ناحیه کوچک و غیرمهم را تست کنید تا مطمئن شوید که اسید باعث خوردگی یا آسیب نمی‌شود. سپس اقدام به استفاده کامل از دیسکلر کنید. توجه کنید در تجهیزات بسته به اینکه دیگ بخار یا لوله‌ها و موارد دیگر باشد می‌توان از پمپ برای چرخش اسید در سیستم استفاده کرد. اغلب از پمپ ضد اسید برای این کار استفاده می شود.
- اجازه تماس محلول با زمان مناسب
بعد از اعمال اسید بر روی رسوبات باید اجازه دهید در زمان مناسب این محلول بماند. این زمان بسته به نوع رسوب و دیسکلر می تواند متفاوت باشد ( به مدت ۳۰ دقیقه تا چند ساعت) بهتر است در این زمان محلول را با پمپ به گردش درآورد تا رسوبات بهتر حل شوند.
- در صورت نیاز تکرار فرایند
ممکن است به دلیل سختی رسوبات این فرایند نیاز به تکرار داشته باشد که برای تمیز شدن کامل باید چند بار این کار را انجام دهید.
- دفع اسید مصرف شده به درستی و به صورت ایمن
اسیدهای مصرف شده حاوی مواد معدنی و فلزات سنگین حل شده هستند و می توانند باعث ناساگاری در محیط زیست شوند. به همین دلیل، قبل از تخلیه در فاضلاب باید ایمن سازی شوند. بهتر است از یک ماده خنثی کننده مانند بی‌کربنات سدیم (NaHCO₃) یا آمونیاک رقیق به منظور حذف باقی ماده اسید بر روی تجهیزات استفاده شود. پس از استفاده از خنثی کننده، مجدداً تجهیزات یا سطح را با آب فراوان بشویید تا کاملاً تمیز و عاری از مواد شیمیایی شوند.
نکات مهم برای نحوه استفاده از اسید دیسکلر
- برخی تجهیزات و سطوح با جنس فلزات حساس مانند آلومینیوم یا مس ممکن است به اسیدهای قوی واکنش نشان دهند و دچار خوردگی شوند. در چنین مواردی، استفاده از دیسکلرهای حاوی اسیدهای ملایم‌تر مانند اسید سیتریک یا افزودن مواد بازدارنده خوردگی به محلول دیسکلر پیشنهاد می‌شود.
- برای کار با اسیددیسکلر حتماً تهویه مناسب و کافی را در نظر داشته باشید زیرا بخارات اسید مضر هستند. در صورت امکان، در فضای باز کار کنید یا از سیستم‌های تهویه قوی استفاده کنید.
- از تماس مستقیم اسید با پوست، چشم یا لباس خودداری کنید. در صورت چنین اتفاقی، فوراً با آب فراوان بشویید و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید.
- استفاده از تجهیزات محافظتی مانند دستکش ضد اسید، ماسک مخصوص برای جلوگیری از استنشاق بخارات و عینک محافظ الزامی است.
- در صنایع غذایی و دارویی استفاده از اسیدهای ملایم‌تر مانند اسید سیتریک یا فسفریک پیشنهاد می شود. زیرا این اسیدها نسبت به محیط های حساس کمتر تهاجمی هستند.
- در صنایعی مانند نیروگاه‌ها و دیگ‌های بخار پیشنهاد می شود از اسید کلریدریک و اسید سولفامیک برای رسوب زدایی استفاده شود. این اسیدها برای تجهیزات گرمایشی و دیگ‌های بخارقادر هستند به خوبی رسوبات سخت کلسیم و منیزیم را حذف کنند.
- تمیز کردن و حذف رسوبات به صورت دوره ای می تواند باعث عدم تجمع رسوبات سنگین شود.
آیا اسید دیسکلر می تواند به فلزات آسیب برساند؟
اگر غلظت اسید دیسکلر بالا باشد یا فلز مورد نظر نسبت به اسید حساس باشد می تواند به فلزات آسیب برساند برخی از این موارد عبارتند از:
- اسید کلریدریک (HCl) می‌تواند به آهن و فولاد آسیب برساند و باعث خوردگی آنها شود. به همین دلیل، در محیط های صنعتی، معمولاً از مواد بازدارنده (Inhibitors) استفاده می‌شود تا از خوردگی بیش از حد جلوگیری کنند. آلومینیوم، مس و برنج هم جزو دسته فلزات حساس به اسید کلریدریک هستند و در صورت تماس می‌تواند به سرعت خورده شوند.
- تأثیر اسید سولفامیک نسبت به اسید کلریدریک خوردگی کمتری برای فلزات ایجاد می‌کند. به همین دلیل، در بسیاری از موارد به عنوان جایگزین اسید کلریدریک برای رسوب زدایی در فلزات استفاده می‌شود. البته ممکن استدر غلظت‌های بالا باعث خوردگی شود.
- تأثیر تهاجمی اسید فسفریک (H₃PO₄) برای بسیاری از فلزات کمتر است و حتی در برخی اوقات به منظور پاکسازی و جلوگیری از زنگ زدگی استفاده می‌شود. با این وجود، در صورت تماس طولانی مدت یا غلظت‌های بالا ممکن است به فلزات نرم‌تر آسیب بزند.
- استفاده از بازدارنده های خوردگی (Inhibitors) برای کاهش آسیب اسید به فلزات مهم است. برای سطوح فلزی لازم است دیسکلرهایی را انتخاب کنید که از ترکیبات (Inhibitors) هم بهره می برند.
- برخی فلزات مانند استنلس استیل (فولاد زنگ نزن) و تیتانیوم در برابر اسیدها مقاومت بیشتری دارند و در محیط‌های اسیدی کمتر دچار خوردگی می‌شوند. بنابراین در کاربردهایی که نیاز به تحمل و مقاومت در برابر اسیدها دارند، این نوع فلزات استفاده می شود.