پمپها وسایلی مکانیکی هستند که برای انتقال انواع سیالات و جابه‌جایی آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توان به وسیله افزایش دادن میزان فشار، مایعات را به ارتفاع‌های بالاتر و یا حتی پایین‌تر منتقل کرد. در واقع پمپها انرژی مکانیکی را که معمولا توسط یک منبع خارجی مثل موتور تامین می‌شود را گرفته و آن را به سیال در حال عبور منتقل می‌کنند در نتیجه انرژی سیال در حین عبور از پمپ افزایش پیدا می‌کند. پمپها در انواع و مدل‌های مختلفی ساخته می‌شوند که یکی از انواع آن‌ها پمپ های کفکش هستند. از آن‌ها در صنایع مختلف استفاده‌های زیادی می‌شود که برای تامین انرژی مورد نیاز خود از منابع مختلفی استفاده می‌کنند که شامل پمپ‌های با نحوه عملکرد دستی، برقی، دارای منبع انرژی موتورهای درون سوز و نیروی باد می‌شود. آن‌ها در سایز‌ها و اندازه‌های مختلفی ساخته می‌شوند. سایزهای آن از مقیاس‌های میکروسکوپی که در پزشکی و داروسازی کاربرد دارد تا پمپ‌های بزرگ صنعتی که ابعاد بسیار بزرگی دارند، متفاوت است.
یکی از کاربردی ترین پمپ‌های مورد استفاده برای انتقال لجن و کثیفیهای موجود در مخازن باز یا بسته پمپ کفکش است. پمپ‌های کفکش جز دستهبندی پمپ‌های سانتریفیوژ قرار می‌گیرند و نحوه کار آن‌ها به این صورت است که یک موتور الکتریکی پمپ را به حرکت در می‌آورد و به حرکت در آمدن پمپ باعث می‌شود سیال که معمولا آب است انرژی جنبشی اش افزایش یابد و در نتیجه سیال پمپاژ می‌شود. هر چند میزان حرکت و چرخش پروانه‌های پمپ بیشتر باشد فشار سیال خروجی از پمپ هم بیشتر خواهد شد بنابراین فشار سیال خروجی و میزان چرخش پروانه‌ها رابطه مستقیم وجود دارد.
در این مطلب قصد داریم در ارتباط با پمپ های کفکش توضیحاتی ارائه دهیم.
انواع پمپ های کفکش
پمپ های کفکش انواع مختلفی دارد و از نظرات مختلف می‌توان آن‌ها را در دسته‌بندی‌های جداگانه قرار داد. از جمله انواع رایج پمپها که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به پمپ کفکش ساده، فلوتر دار (در این نوع از پمپها جریان آب به صورت خودکار قطع می‌گردد) آب از بغل، آب از رو، آب خنک (دراین نوع پمپ موتور به وسیله آب خنک می‌شود)، کفکش خازن بیرون، کفکش خازن داخل، پمپ کفکش تک فاز، سه فاز و… اشاره کرد.
جنس بدنه پمپ کفکش
پمپ های کفکش با توجه به این که در چه منطقه‌ای قرار است مورد استفاده قرار گیرند، جنس‌های مختلفی دارند. به طور مثال در نواحی که دارای آب شور هستند بهتر است از از جنس استیل یا از جنس پلاستیک متراکم استفاده شود و در نواحی که آب آشامیدنی شیرین است از کفکش‌های با جنس بدنه آلومینیوم یا چدن بهتر است استفاده شود. به طور کلی پمپ های کفکش معمولا دارای جنس‌های استیل، چدن، آلومینیوم، و یا پلاستیک هستند.
کاربردهای پمپ کفکش
پمپ های کفکش کاربردهای زیادی در بخش‌های مختلف خانگی و صنعتی دارند. از جمله مهم‌ترین کاربردهای این پمپها می‌توان به آبیاری مزارع کشاورزی، مصارف مسکونی جهت استخرها و استفاده از پمپ کفکش جهت بیرون کشیدن آب چاه‌ها، انتقال سیالات مختلف صنایع غذایی و دارویی، انتقال آب بین مخازن و استخرهای کشاورزی، پرورش ماهی و تخلیه پساب فاضلاب‌های دارای غلظت کم، انتقال آب تمیز و صاف، استفاده در فواره‌ها و… اشاره کرد.
پمپ کفکش از چه اجزایی تشکیل شده است؟
پمپ های کفکش معمولا از چند بخش اصلی تشکیل می‌شوند و همچنین یک سری بخش‌های فرعی هم متناسب با نوع پمپ دارند. از جمله بخش‌های اصلی پمپ های کفکش می‌توان به حلزونی پمپ، پروانه پمپ، درزگیر مکانیکی، شفت پمپ، کابل موتور و… اشاره کرد. از جمله بخش‌های فرعی تشکیل دهنده ساختار پمپها می‌توان به محفظه برق کفکش، بلبرینگ استاتور، سیم پیچ استاتور، محفظه روغن و… اشاره کرد.
در هنگام انتخاب پمپ کفکش به چه نکاتی باید توجه کرد؟
در انتخاب پمپ کفکش دو فاکتور دبی و هد بسیار مهم است. یکی دیگر از عواملی که در انتخاب این پمپ باید مورد توجه قرار داده شود، محلی است که قرار است پمپ کفکش در آن نصب شود. زیرا محل نصب کفکش تاثیر زیادی در شرایط عملکردی پمپ دارد. از نکات دیگری که در هنگام خرید این نوع از پمپها باید به آن دقت شود قیمت آن است. قیمت پمپ باید با کیفیت آن متناسب باشد، البته دقت کنید که صرفاً به خاطر ارزان‌تر بودن یک پمپ آن را انتخاب نکنید زیرا ممکن است کارایی مناسبی نداشته باشد و زود خراب شود. نکته دیگری که در هنگام خرید پمپ کفکش باید مورد توجه قرار دهید، ولتاژ و فرکانس برق ورودی به موتور است. اگر میزان ولتاژ ورودی به موتور کم باشد و موتور نتواند ولتاژهای بالا را تحمل کند باعث می‌شود پمپ نیم سوز شود و عملکرد مناسبی نداشته باشد و یا این که به طور کامل بسوزد. همچنین بالا بودن بیش از حد ولتاژ پمپ هم می‌تواند مشکل ساز باشد و دور موتور را بیش از حد بالا ببرد که در نهایت منجر به سوختن موتور و از کار افتادن آن خواهد شد. در انتخاب پمپ کفکش همچنین باید نوع جریان برق ورودی به پمپ نیز مورد توجه قرار داده شود (اکثر پمپها جریان ورودی برق از نوع سه فاز لازم دارد) و مورد آخر هم که در هنگام انتخاب پمپ کفکش باید به آن توجه شود، جنس بدنه آن است که جنس بدنه را باید با توجه به اینکه پمپ را برای چه کاربردی می‌خواهید و آب منطقه شما چه شرایطی دارد انتخاب کنید.
نحوه نصب و راه اندازی پمپ های کفکش
باید قبل از روشن کردن پمپ کفکش توجه داشته باشید تا جریان برق محلی که قرار است آب از آن خارج شود را قطع کنید. همچنین دقت کنید که مقدار آب کافی در محلی که قرار است کفکش را قرار دهید وجود داشته باشد، زیرا اگر مقدار آب کافی وجود نداشته باشد پمپ به صورت خشک کار خواهد کرد و به آن آسیب وارد می‌شود. برای جلوگیری از خشک کار کردن پمپ می‌توانید از پمپ های کفکش فلوتردار استفاده کنید. این نوع پمپها در صورتی که میزان سطح آب در مکانی که پمپ کفکش در آن قرار دارد پایین بیاید به طور خودکار خاموش می‌شوند. اگر پمپ کفکشی خریداری کرده‌اید که فلوتر ندارد می‌توانید خودتان یک شناور یا فلوتر بر روی آن نصب کنید. در مرحله بعدی برای راه اندازی پمپ کفکش آن را به منبع برق متصل کنید، سیم برق وصل شده به پمپ کفکش چون غالبا در زیر آب قرار می‌گیرند، ضد آب می‌باشد و آب بندی شده است. بنابراین در این مرحله تنها اقدامی که لازم است بکنید این است که اتصال آن را برقرار کنید.
طرز تخلیه آب به کمک پمپ کفکش
برای تخلیه آب باید پمپ کف کش را به عمیق‌ترین قسمت مخزنی که می‌خواهید آب آن را خارج کنید بیاندازید و بعد آن را روشن نمایید و تمام مدت تخلیه آب پمپ باید در عمیق‌ترین و پایینترین نقطه مخزن قرار بگیرد تا خشک کار نکند. هنگامی که سطح آب پایین آمد اگر فروتر ندارید، باید آن را به صورت دستی خاموش کنید و اجازه ندهید که پمپ خشک کار کند. برای برداشتن پمپ اگر پمپ در ارتفاع خیلی پایینی قرار دارد می‌توانید از طناب استفاده کنید و آن را قبل از انداختن پمپ داخل مخزن به دسته‌های پمپ وصل کنید تا در پایان کار بتوانید به راحتی پمپ را خارج نمایید. اگر در هنگام انداختن پمپ کفکش داخل مخزن قبل از پرتاب یک لیوان آب بر روی قسمت خروجی آن بریزید، عملکرد آن بهتر خواهد شد و باعث می‌شود سیستم داخلی پمپ راحت‌تر راه اندازی شود.
پمپ کفکش پلیمری چیست؟
یکی از انواع پمپ های کفکش صنعتی که دارای ساختار ویژه و قابلیت‌های منحصر به فردی برای پمپ کردن سیالات شیمیایی خورنده دارد، پمپ های کفکش پلیمری است. پمپ های کفکش پلیمری معمولا از جنس پلی پروپلین، تفلون و پی وی سی ساخته می‌شوند. در این نوع پمپها چون انتقال مواد شیمیایی خورنده انجام می‌شود، قسمت آب بندی آن از اهمیت بیش‌تری برخوردار است. در اکثر مدل‌های این پمپها بخش مکانیکال سیل که برای جلوگیری از آسیب پمپ قرار داده شده است، حذف می‌شود و به جای آن از پمپ مگنتی استفاده می‌گردد.
ویژگی‌های پمپ کفکش مناسب
ارتفاع: ارتفاع پمپ کفکشی که می‌خواهید خریداری کنید از اهمیت زیادی برخوردار است و حتماً باید به آن توجه کنید.
قطر خروجی لوله: برای خرید کفکش مناسب باید به قطر خروجی لوله هم توجه داشته باشد و دقت کنید که آب را می‌خواهید با چه میزان دبی منتقل کنید.
جنس پروانه: اگر سیال خاصی برای پمپ کردن در نظر دارید، باید به جنس پروانه توجه کنید که با سیال مورد استفاده شما متناسب باشد.
فلوتر: فلوتر که همان سیستم قطع کننده آب است، در مواقع افت میزان آب در مخزن به صورت خودکار پمپ را خاموش می‌کند. بنابراین یک پمپ کفکش مناسب باید به فلوتر هم مجهز باشد.
سخن پایانی
به طور کلی پمپ های کفکش از جمله پمپ‌های بسیار کاربردی به شمار می‌روند که مصارف مختلفی دارند از مصارف صنعتی آن‌ها گرفته تا مصارف خانگی که اهمیت کم‌تری دارد. در ارتباط با پمپ های کفکش و سایر پمپها نکته‌ای که بسیار باید به آن توجه شود مسائل ایمنی است. اگر از پمپ های کفکش برای مصارف خانگی استفاده می‌کنید، برای مثال اگر از پمپ برای تخلیه آب وان یا استخر در منزل استفاده می‌کنید، حتما باید دقت داشته باشید که در هنگام وارد کردن و خارج کردن آن به داخل وان یا استخر پمپ را حتما از برق جدا کنید و حتما آن را در حالت خاموش قرار دهید، زیرا ممکن است حواستان نباشد و سهوا دست یا بدنتان وارد آب شود و به پره‌های آن گیر کند و آثار و خسارات زیان باری برای شما به وجود آورد. بنابراین رعایت نکات ایمنی به ویژه در مصارف خانگی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در ارتباط با کاربردهای صنعتی هم باید توجه شود که پمپ کفکش قبل از استفاده کاملا بررسی شود تا کارشناسان مربوطه اطمینان حاصل کنند که در پمپ نشتی یا سوراخ و … وجود نداشته باشد زیرا در صورت وجود نشتی در پمپ سال می‌تواند به سایر تجهیزات آسیب وارد کند.